بریکس (به انگلیسی: BRICS ) نام گروهی به رهبری قدرت‌های اقتصادی نوظهور است که از به هم پیوستن حروف اول نام انگلیسی کشورهای عضو برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی تشکیل شده‌است. در ابتدا نام این گروه بریک نام داشت اما پس از پیوستن آفریقای جنوبی، به بریکس تغییر نام یافت.
مقدمه
جهان امروز شاهد ظهور و بروز ابر روندهایی هست که دربیشتر موارد از دسترس و پیش بینی صاحب نظران و متخصصان نیز خارج شده است و به نوعی شاهد تحیر و سرگردانی صاحب نظران هستیمیکی از این ابر روند ها،ظهور و بروز اتحادیه های اقتصادی هست که در قرن بیستم به صورت متوالی و مستمر شاهد ظهور و بروز آن ها هستین از جمله؛ اوراسیا-آ سه آن-جی ۷-بریکس-……….و سایر سازمان های تجاری که مأموریت تجاری شروع به فعالیت نموده و در ادامه منجر به فعالیت و تعامل در زمینه اقتصادی،سیاسی،اجتماعی و حتی فرهنگی توسط این سازمان های به ظاهر اقتصادی صرف هستیم یکی از این سازمان ها بریکس می باشد که در برهه فعلی شاهد تولد و تاثیر گذاری آن در اقتصاد جهانی و مهم تر ،شاهد به چالش کشاندن هژمونی دلار توسط بریکس هستیمکشورهای عضو بریکس بیش از ۴۰ درصد از جمعیت جهان و حدود یک چهارم از تولید ناخالص داخلی جهانی را تشکیل می‌دهند. علاقه از سوی کشورهای جنوب جهان برای پیوستن به این بلوک در شرایطی مشاهده می‌شود که دولت‌های بیشتر و بیشتری از دلار آمریکا فاصله می‌گیرند. این ارز به دلیل افزایش نرخ بهره که توسط فدرال رزرو آمریکا تنظیم می‌شود و استفاده این بانک از دلار به شکل سلاح از طریق تحریم‌های مالی، برای اقتصادهای دلاری شده، غیرقابل اعتماد شده است.در این نوشتار ،پژوهشگر با استفاده از روش جمع آوری داده وروش توصیفی –تحلیل موضوع به دنبال دستیابی به پاسخ این سئوال هست که راهگارهای به چالش کشاندن هژمونی دلار و به تبع آن جایگزینی دلار توسط ارزهای جایگزین از جمله ارز برزیکس کدامند؟تا با ارائه راهکارهای تاثیرگذار و عملیاتی در عصر دیجیتال بتوان به این مهم دست یافت.
بریکس به انگلیسی: (BRICS ) نام گروهی به رهبری قدرت‌های اقتصادی نوظهور است که از به هم پیوستن حروف اول نام انگلیسی کشورهای عضو برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی تشکیل شده‌است. در ابتدا نام این گروه بریک نام داشت اما پس از پیوستن آفریقای جنوبی، به بریکس تغییر نام یافت.
همکاری اتحادیه اوراسیا و بریکس برای دلارزدایی| ارز مشترک جدید در راه استاتحاد EAEU-BRICS مدت‌ها در حال شکل‌گیری بود و اکنون نیز به سمت منافع ژئواکونومیک بیشتر با کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای (SCO) حرکت خواهد کرد.
بازار؛ گروه بین‌الملل: دلار آمریکا به‌عنوان ارز ذخیره بین‌المللی، مدت‌هاست که به عنوان یک وسیله مبادله ضروری بین کشورهایی با ارزهای ملی مختلف عمل می‌کند. برای ایفای این نقش، یک ارز ذخیره باید پایدار، امن و به راحتی برای همه کشورها قابل دسترسی باشد. در قرن بیستم، موقعیت بین المللی دلار باعث شد ارزش آن افزایش یابد و ایالات متحده بتواند سطوح عظیمی از بدهی خارجی را متحمل شود.
بنابراین، طبیعتاً هر گزارشی مبنی بر اینکه کشوری که با سیاست‌های واشنگتن مخالف است، احتمالا به جای دلار آمریکا به پرداخت با واحد پولی خود روی آورد، منبع هشداری پنهان در غرب است. اما اکنون برای همه روشن شده که دلار آمریکا در حال از دست دادن موقعیت جهانی خود و جایگاه خود به عنوان ارز ذخیره منتخب جهان است.
از آنجایی که جهان در حال تقسیم شدن به مناطق ارزی مختلف است – روندی که سرعت می‌گیرد – قدرت‌های بزرگ مجبور هستند به دنبال سرمایه‌گذاری و تمرکز بر توسعه اقتصادی خود باشند. هفت سال پیش، چین شروع به تبلیغ پول ملی خود کرد، که نتیجه آن شد که صندوق بین المللی پول، یوان را در سبد پنج ارز اصلی خود گنجاند. در طول سال‌ها، بسیاری از کشورها شروع به افزایش میزان یوان در ذخایر ارزی خود، کاهش استفاده از دلار در معاملات بین‌المللی و ایجاد سیستم‌های پرداخت جایگزین کرده‌اند. بر این اساس، بسیاری از بانک‌های مرکزی شروع به واگذاری دلار و افزایش ذخایر روپیه، یوان، یورو و شمش طلا کرده‌اند.
در حال حاضر اعضای اتحادیه اقتصادی اوراسیا (EAEU) به مرحله کلیدی در تلاش خود برای کاهش وابستگی خود به دلار آمریکا رسیده‌اند و توافق کرده‌اند که ارزهای ملی از جمله روبل روسیه را در پرداخت‌های بین کشورهای عضو وارد کنند. همانطور که ماکسیم رشتنیکوف، وزیر توسعه اقتصادی روسیه اظهار داشت: این موضوع منجر به ایجاد یک منطقه روبل واحد شده است. عوارض گمرکی دریافتی هر کشور به نسبت تعیین شده در معاهده EAEU بین کشورهای عضو توزیع خواهد شد. در گذشته از ارزهای خارجی برای این منظور استفاده می‌شد، اما اکنون از ارزهای ملی EAEU از جمله روبل روسیه استفاده می‌شود.
اخیر نیز عربستان سعودی که از سیاست‌های ایالات متحده ناراضی بوده و امیدوار است که از یوان برای فروش نفت به چین استفاده کند. یکی از عواملی که در هفته‌های اخیر دور شدن از دلار را تقویت کرده است، تصمیم جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا برای اعمال تحریم‌های ارزی علیه روسیه است. هند از جمله کشورهایی بود که به قطعنامه سازمان ملل در محکومیت روسیه به دلیل حمله به اوکراین رای ممتنع داد. این کشور همچنین یکی از اولین کشورهای آسیایی بود که تأثیر تحریم‌های اقتصادی بی‌سابقه‌ای را که آمریکا و متحدان غربی آن علیه روسیه اجرا کردند، احساس کرد. به گفته منابع رسانه‌ای هندی، حذف تعدادی از بانک‌های بزرگ روسیه از سیستم سوئیفت منجر به شکست پرداخت‌ها بر اساس قراردادهای تجاری بین هند و روسیه شد.
همکاری مشترک اتحادیه اوراسیا و بریکس
اتحادیه اقتصادی اوراسیا (EAEU) در حال سرعت بخشیدن به طراحی سیستم پرداخت مشترک است که در نزدیک به یک سال اخیر با چینی‌ها تحت نظارت سرگئی گلازیف، وزیر مسئول یکپارچگی و اقتصاد کلان EAEU مورد بحث قرار گرفته است. اتحادیه اقتصادی اوراسیا از طریق نهاد نظارتی خود، کمیسیون اقتصادی اوراسیا (EEC)، به تازگی یک پیشنهاد بسیار جدی را به کشورهای بریکس (برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی) ارائه کرده که در حال حاضر در راه تبدیل شدن به بریکس پلاس یا به نوعی G۲۰ از جهان جنوب هست.
براساس برخی ادعاها این سیستم شامل کارت پرداخت واحد در رقابت مستقیم با Visa و Mastercard خواهد بود که «میر» روسی، UnionPay چین، RuPay هند، Elo برزیل و سایرین را ادغام می‌کند. این موضوع یک چالش مستقیم برای سیستم پولی و اجباری طراحی شده توسط غربی خواهد بود. این موضوع پس از آن اتفاق می‌افتد که اعضای بریکس پیشتر تجارت دوجانبه خود را با ارزهای محلی انجام داده و بنوعی دلار آمریکا را دور می‌زنند. این اتحاد EAEU-BRICS مدت‌ها در حال شکل‌گیری بود و اکنون نیز به سمت منافع ژئواکونومیک بیشتر با کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای (SCO) حرکت خواهد کرد.
اتحادیه اقتصادی اوراسیا در سال ۲۰۱۵ به عنوان اتحادیه گمرکی روسیه، قزاقستان و بلاروس تأسیس شد که یک سال بعد ارمنستان و قرقیزستان به آن ملحق شدند. ویتنام در حال حاضر شریک تجارت آزاد EAEU است و ایران نیز اخیرأ برای پیوستن به سازمان همکاری شانگهای توافق کرده است. اتحادیه اقتصادی اوراسیا برای جابجایی آزاد کالاها، خدمات، سرمایه و کارگران بین کشورهای عضو طراحی شده است. اگر اتفاقات سال ۲۰۱۴ که توسط دولت باراک اوباما طراحی شد، روی نداده بود اکنون اوکراین یکی از اعضای EAEU بود.
بریکس اتحادیه تجارت آزاد نیست، اما اعضای آن در مورد مسائل تجاری هماهنگ هستند و در این راستا بانک توسعه جدید (NDB) را برای هماهنگی در ارائه تسهیلات زیرساختی تاسیس کرده‌اند. این بانک در سال ۲۰۱۴ بعنوان بدیل ساختارهای مانند صندوق بین‌المللی پول و بانک جهانی در زمینه اعطای تسهیلات ایجاد شد، چون اعضای این گروه باور دارند که نهادهای سنتی بیش از حد آمریکا محور شده‌اند. سهام بانک توسعه جدید به طور مساوی در اختیار پنج عضو گروه بریکس است.
همچنین گروه بریکس در حال حاضر بیش از ۴۰ درصد از جمعیت جهان و نزدیک به یک چهارم تولید ناخالص داخلی جهان را تشکیل می‌دهد. انتظار می‌رود میزان تولید ناخالص داخلی تا سال ۲۰۳۰ دو برابر شود و به ۵۰ درصد تولید ناخالص داخلی جهانی برسد. اما آنچه مهم و تاثیرگذار خواهد بود، منابع عظیم نفت و گاز اعضای جدید است که در ادامه به برخی از آنها اشاره می‌شود.
ششمین صادرکننده گاز در راه گروه بریکس
الجزایر با تولید ناخالص داخلی ۱۶۸ میلیارد دلار و جمعیت ۴۵ میلیون نفری، دهمین ذخایر بزرگ اثبات شده گاز طبیعی در سطح جهان در رتبه ششم صادرکنندگان گاز جهان است و سومین منابع گاز شیل دست نخورده جهان را دارد. الجزایر یکی از اعضای اوپک و منطقه تجاری عربی است.
الجزایر همچنین یکی از اعضای قرارداد تجارت آزاد قاره آفریقا است که تعرفه‌ها را بر ۹۸ درصد کل تجارت بین آفریقایی به صفر می‌رساند. بزرگترین شرکای تجاری الجزایر در حال حاضر ایتالیا، فرانسه، اسپانیا، ایالات متحده و برزیل هستند. البته اخیراً تلاش بیشتری برای حضور بیشتر در بازارهای غیرغربی نشان داده است.
پیوستن ایران به بریکس پس از شانگهای و اوراسیا
ایران با تولید ناخالص داخلی ۲۳۱.۵ میلیارد دلاری معادل بیش از ۱.۲ تریلیون بشکه نفت و گاز دارد و بزرگترین دارنده ذخایر هیدروکربنی در جهان است. ایران که تحت تحریم‌های ایالات متحده و اروپا است یکی از اعضای اوپک بوده و همچنین در شرف عضویت کامل در سازمان همکاری شانگهای است.
ایران اخیراً اعلام کرده است که زنجیره‌های تامین انرژی خود را به شبکه‌های برق اعضای سازمان همکاری شانگهای متصل می‌کند، در این میان کریدور حمل‌ونقل بین‌المللی شمال-جنوب (INSTC) نقش محوری دارد که اروپا، روسیه، ترکیه، قفقاز و آسیای مرکزی را به بازارهای شرق آفریقا، خاورمیانه و آسیای جنوبی وصل می‌کند.
همچنین ایران با اتحادیه اقتصادی اوراسیا (EAEU) شامل ارمنستان، بلاروس، قزاقستان، قرقیزستان و روسیه قرارداد تجارت آزاد دارد. شرکای اصلی تجاری ایران عبارتند از چین، امارات، هند، ترکیه، روسیه و آلمان.
بزرگترین صادرکننده اورانیوم و گروه بریکس
قزاقستان با تولید ناخالص داخلی ۱۹۱ میلیارد دلاری و جمعیت ۱۹ میلیون نفری دارای اقتصاد صادرات محور بوده که شدیدا به محموله‌های نفت و محصولات وابسته -۵۸ درصد از کل صادرات- وابسته است. علاوه بر نفت، عمده‌ترین کالاهای صادراتی این کشور شامل گاز طبیعی، فلزات آهنی، مس، آلومینیوم، روی و اورانیوم است. قزاقستان نهمین تولیدکننده بزرگ زغال سنگ در جهان و از نظر تولید نفت خام در رتبه هفدهم و از نظر گاز طبیعی در رتبه بیست و چهارم جهان قرار دارد.
قزاقستان عضو کامل سازمان همکاری شانگهای و اتحادیه اقتصادی اوراسیا (EAEU) است. بزرگترین شرکای تجاری قزاقستان چین، روسیه، ایتالیا، هلند و ازبکستان هستند.
نگاه بزرگترین تولیدکننده نفت آفریقا به بریکس
نیجریه با تولید ناخالص داخلی ۴۴۱ میلیارد دلاری و جمعیت ۲۱۱ میلیون نفری بزرگترین تولیدکننده نفت و گاز در آفریقا و دهمین تولیدکننده بزرگ در جهان در آن است. این کشور عضو اوپک و توافقنامه تجارت آزاد قاره آفریقا (AfCFTA) بوده و تجارت اصلی آن نفت خام، نفتگاز، نفت تصفیه شده و همچنین کشتی‌سازی است. شرکای اصلی نیجریه؛ هند، اسپانیا، هلند، چین و آفریقای جنوبی هستند.
بریکس و رویکرد جدید ریاض به شرقعربستان با تولید ناخالص داخلی ۸۳۳.۵ میلیارد دلاری و جمعیت ۳۵ میلیون نفری حدود ۱۷ درصد از ذخایر اثبات شده نفت جهان را در اختیار دارد. به غیر از نفت، سایر منابع طبیعی سعودی شامل گاز طبیعی، سنگ آهن، طلا و مس است.
عربستان سعودی همچنین عضو شورای همکاری خلیج فارس (GCC) یک اتحادیه منطقه‌ای، بین دولتی، سیاسی و اقتصادی متشکل از بحرین، کویت، عمان، قطر و امارات است. شورای همکاری خلیج فارس در حال حاضر قرارداد تجارت آزاد با سنگاپور دارد و در حال مذاکره با چین و هند است.
عربستان همچنین شریک گفتگوی سازمان همکاری شانگهای بوده و اخیرا اعلام کرد که مایل است به عضویت کامل آن درآید. شرکای تجاری اصلی عربستان؛ امارات، چین، هند و سنگاپور هستند. سعودی اوایل سال جاری طرح سرمایه گذاری استراتژیک ۴۰۰ میلیارد دلاری را با چین امضا کرد.
امارات از برادر بزرگتر عقب نماند
امارات با تولید ناخالص داخلی ۳۶ میلیارد دلاری و جمعیت ۱۰ میلیون نفری در میان ده تولیدکننده بزرگ نفت جهان قرار دارد. حدود ۹۶ درصد از حدود ۱۰۰ میلیارد بشکه ذخایر نفت اثبات شده این کشور در ابوظبی قرار دارد و از این نظر در رتبه ششم جهان است.
اقتصاد امارات متحده عربی شدیدا به صادرات نفت و گاز طبیعی -۴۰ درصد از کل صادرات- وابسته است. سایر صادرات شامل مروارید و سایر فلزات و سنگ‌های گرانبها (۲۸ درصد)، ماشین آلات، ضبط صوت و قطعات (۹ درصد) و وسایل نقلیه حمل و نقل (۶ درصد) است. بزرگترین شرکای تجاری امارات عربستان سعودی، عراق، هند و سوئیس هستند.
افزایش قدرت گروه بریکس با پیوستن اعضای جدید
بنابراین گروه بریکس با پیوستن کشورهای فوق حدود ۴۵ درصد از ذخایر اثبات شده نفت جهانی و بیش از ۶۰ درصد از کل ذخایر اثبات شده گاز جهانی را در اختیار خواهد داشت. اکنون مجموع تولید ناخالص داخلی آن به ۲۹.۳۵ تریلیون دلار می‌رسد که آن را بزرگتر از اقتصاد ایالات متحده با ۲۳ تریلیون دلار و دو برابر اقتصاد ۱۴.۵ تریلیون دلاری اتحادیه اروپا می‌کند.
اعضای جدید معرفی شده، نزدیک یک میلیارد مصرف‌کننده به خانواده بریکس پلاس اضافه می‌کند که در مجموع ۴.۲۵۷ میلیارد یا کمی بیش از ۵۰ درصد از کل جمعیت جهان در سال ۲۰۲۲ را شامل می‌شود. بنابراین یکی از ویژگی‌های اعضای جدید در آینده، داشتن مقادیر قابل توجه از منابع طبیعی علاوه بر انرژی مانند فلزات گرانبها، خاک‌های کمیاب، مواد معدنی نادر، منابع انرژی مانند زغال سنگ و انرژی خورشیدی، زمین‌های کشاورزی، شیلات و آب شیرین است.(سایت مسیر اقتصاد . ۲۶ آبان ۱۴۰۱ )
تحلیل یافته و پیشنهادات
در حال حاضر اعضای اتحادیه اقتصادی اوراسیا (EAEU) به مرحله کلیدی در تلاش خود برای کاهش وابستگی خود به دلار آمریکا رسیده‌اند و توافق کرده‌اند که ارزهای ملی از جمله روبل روسیه را در پرداخت‌های بین کشورهای عضو وارد کنند. همانطور که ماکسیم رشتنیکوف، وزیر توسعه اقتصادی روسیه اظهار داشت: این موضوع منجر به ایجاد یک منطقه روبل واحد شده است. عوارض گمرکی دریافتی هر کشور به نسبت تعیین شده در معاهده EAEU بین کشورهای عضو توزیع خواهد شد. در گذشته از ارزهای خارجی برای این منظور استفاده می‌شد، اما اکنون از ارزهای ملی EAEU از جمله روبل روسیه استفاده می‌شود.
از نظر نویسنده فعالیت اتحادیه های اقتصادی مانندبریکس علاوه بر استحاله هژمونی دلار در کمتر از ۱۰سال آیند ه جایگزین دلار در معاملات نیز خواهد شد و این امرموجب خواهد شد که علاوه برشفافیت در بازارارز جهانی و مبادلات بانکی ،جهان شاهد رشد وپویاییاقتصاد کشورهای در حال توسعه خواهد بود
فهرست
بریکس چیست؟
بریکس حامی کشورهای در حال توسعه و کشورهای جنوب
محورهای کلی مورد توجه بریکس
تاریخچه بریکس
اولین اجلاسیه بریکس
دامنه اهمیت و کارایی بریکس
وضعیت اقتصادی گروه بریکس
رشد اقتصادی اتحادیه بریکس
بریکس پلاس
آیندهی بریکس در آیندهی نظم جهانی
بانک توسعه نوین دربریکس
ایران و بریکس
عضویت ایران دربریکس ازمنظر اقتصادی
چالش های فراروی ایران در عضویت بریکس
چالش های فراروی ایران در عضویت بریکس
فرصت های ایران برای عضویت دربریکس
عضویت ایران دربریکس ازمنظر سیاسی
پیوستن ترکیه به گروه «بریکس» و پیامدهای ژئوپلیتیکی آن
اهداف هر کدام ازکشورهای عضو از عضویت در گروه بریکس
تبیین زمینه های همکاری بین ایران و گروه بریکس
نقش بریکس در دلارزدایی
کشورهای نامزد جدید برای توسعه بریکس
نامزدهای بالقوه آینده
زمینه های اصلی همکاری در BRICS
تأثیر برجام بر اصلاحات سازمانی جهانی
بانک توسعه جدید چیست؟
ترتیب ذخیره احتمالی چیست؟
چالش های مرتبط با بریکس چیست؟
اهمیت BRICS برای هند چیست؟
ابتکارات اخیر BRICS
آینده بریکس
به چالش کشیدن مدل بانک جهانی
تحلیل یافته و پیشنهادات
پیشنهادات
منابع و مآخذ
با ۷۸ اسلاید تخصصی
پشتیبانی 24 ساعته :
09909994252
برچسب ها:
نقش بریکس در دلارزدایی آینده بریکس به چالش کشیدن مدل بانک جهانی فرصت های ایران برای عضویت دربریکس